Patlama sıcaklıkları, yüzeyin büyüklüğünden, şeklinden ve çeşidinden etkilenir.
Bu normal atmosfer koşullarında, kıvılcım ve alevin bulunmadığı bir ortamda yangın çıkması için gerekli olan minimum sıcaklıktır.( Isınmadan ya da ısıtma kaynağından bağımsız kendi kendine oluşabilen patlamaya sebep verecek ısı derecesi)
Otoritelerin hemfikir olduğu IEC 60079-4, NEC, CENELEC ve diğer standartlar;
patlama sıcaklığının kararlaştırılmasında en düşük pratik değerin bulunması üzerinde anlaşmışlardır. Bu gazların ve buharların ısı sınıflarına ayrılmasını içerir.
Bu ısı sınıflarına uygun olarak; elektrik aletleri ve diğer teknolojik aletler, yüzey sıcaklığının alev alma olasılığı hariç tutularak, yüzey sıcaklıklarına göre sınıflandırılmıştır. Aşağıdaki tablo sınıfları ve maksimum sıcaklıkları açıklamaktadır.
Patlayıcı Tehlike Bölgesi Tanımı
Çalışma ve işletme şartları her iş yerinde ve her sanayi dalında aynı değildir.
Her tehlikeli ortama aynı tip aleti yerleştirmek ve tek bir sistem uygulamak ekonomik olmamaktadır. Bu nedenle konunun uzmanları, patlayıcı ortamları tehlike derecesine göre sınıflara ayırmışlardır.
Emniyet, güvenlik, işletme ve bakım kolaylığı ve özellikle ekonomik nedenlerle her ortam için farklı bir uygulama öngörmüşlerdir. Diğer bir deyişle, sürekli patlayıcı oranda gaz olan bir yerde alınacak tedbirler ve uygulanacak elektrik aygıtları ile, “tesadüfen, arada bir ve çok kısa süreli” patlayıcı ortam teşekkül eden bir yerde alınacak önlemler ile çalıştırılacak elektrik aygıtları aynı olamaz. En azından ekonomik olmaları için patlayıcı ortamları sınıflara ayırmak gerekir. Bu sınıflara
BÖLGE veya
ZONE adı verilir.
Patlayıcı ortamları bölgelere ayırmada iki görüş hakimdir. Birincisi kömür sanayinde öncü olan
BATI AVRUPA GÖRÜŞÜ ve
ZONE SİSTEMİ, diğeri de petrol sanayinde öncü olan
KUZEY AMERİKAN GÖRÜŞÜ ve
DIVISION SİSTEMİ ve uygulamasıdır.
ZONE SINIFLANDIRMASI | GAZ
ZONE 0 - Yüksek oranlarda patlayıcı gaz ve buharın;
Sürekli olarak bulunduğu
Uzun süreli bulunduğu
ZONE 1 - Yüksek oranlarda patlayıcı gaz ve buharın;
Normal çalışma koşullarında bulunma olasılığının az olduğu
Tamir, bakım işlemleri ya da sızıntılar sebebiyle bulunabileceği
ZONE 2 - Yüksek oranlarda patlayıcı gaz ve buharın;
Çok kısa süreli oluştuğu
Kazalar ve çeşitli olağandışı çalışma koşulları sebebiyle tehlikeli hale geldiği
* Kaynak: NEC makale 505-9, CEC Bölüm 18, EN60079-10, IEC 60079-10
ZONE SINIFLANDIRMASI- TOZ
ZONE 20 - Yüksek oranlarda patlayıcı tozun;
Sürekli olarak bulunduğu
Uzun süreli bulunduğu
ZONE 21 - Yüksek oranlarda patlayıcı tozun;
Normal çalışma koşullarında bulunma olasılığının az olduğu
Tamir, bakım işlemleri ya da sızıntılar sebebiyle bulunabileceği
ZONE 22 - Yüksek oranlarda patlayıcı tozun;
Çok kısa süreli oluştuğu
Kazalar ve çeşitli olağandışı çalışma koşulları sebebiyle tehlikeli hale geldiği
Zone sisteminde patlayıcı gazlar G ve tozlar da D harfi ile belirlenir.
GRUP SINIFLANDIRMASI (EN 50014)
• Group I — Grizu olasılığının olduğu madenlerde kullanılan Elektrik Aletleri
(yeraltında kullanılır)
•
Group II —Patlama olasılığı bulunan ortamlarda kullanılan Elektrik Aletleri
(maden dışı - yer üstü)
KUZEY AMERİKAN GÖRÜŞÜ ve UYGULAMASI:
DIVISION SİSTEMİ
Amerikan görüşü ANSI/NFPA 70, NEC standartlarında belirlenmiştir. Amerikan standartları patlayıcı ortamları iki bölüme ayırmaktadır.
DIVISION 1 : Normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşan ve oluşma ihtimali yüksek olan ve uzun süren yerler DIVISION 1 kapsamındadır.
DIVISION 2 : Normal çalışma koşullarında patlayıcı ortam oluşma ihtimali az olan yerler. Ancak anormal hallerde (tamir bakım, arıza, kaza gibi) patlayıcı ortam oluşan ve oluşma ihtimali olan ve kısa süren yerler DIVISION 2 kapsamındadır.
NEC patlayıcı maddelere göre de sınıf ayrımı yapmaktadır. Bunlara CLASS adı veriler.
CLASS I : Patlayabilir gaz ve buharlar.
CLASS II : Patlayabilir tozlar; kömür tozu un ve şeker tozu gibi.
CLASS III : Uçucu tozlar. Normalde tozdan daha iri maddeler. Pamuk tozu, hızar tozu, tekstil liftleri gibi. Bu maddeler patlayıcı değil daha ziyade yanıcı ve yangın tehlikesi içeren maddelerdir.
NEC ayrıca aşağıdaki patlayıcı madde gruplarını da tarif etmiştir.
GROUP A : Bu gruba asetilen gazı dahil edilmiştir. Bu gazın hidrojen gazından daha üst gruba alınmasının nedeni “bakır asetilenin” sürtünme ile kolayca ateş almasıdır.
GROUP B : Bu grupta hidrojen gazı vardır.
GROUP C : Alkoller ve eterler
GROUP D : Metan, propan, oktan, dekan vs…
GROUP E,F,G : Toz gruplarıdır.
